Samen met Twynstra Gudde organiseerde POM op 16 april een clinic over Design Thinking, een inspirerende instrumentenkoffer die helpt om organisaties creatiever en innovatiever te laten samenwerken. André Schaminée, adviseur bij Twynstra Gudde en oprichter van de afdeling social design nam de deelnemers mee in deze aanpak. Dit deed hij aan de hand van twee voorbeelden: De Beste Omweg van Nederland en de reframing van de A9 Gaasperdammerweg.
Omgevingsmanagement is er veelal op gericht om overlast te beperken, voorspelbaar te maken en er begrip voor te krijgen. De focus op hinder geeft richting aan de partijen en individuen die je tot je stakeholders rekent en de relatie die je met hen aangaat. Is er ook een andere kant? Een kant waarbij de omgeving niet in eerste instantie als een hindermacht wordt beschouwd, maar als een resource die je project sterker maakt? Middels de aanpak van design thinking is dit in twee projecten onderzocht.
Oplossingen komen tot stand met de stakeholders
Omdat het betrekken van de burger complex is, zul je dit slim moeten organiseren. Een goed voorbeeld is de afsluiting van de fietstunnel van het SAA-project A6, die vanwege een wegverbreding een kleine 1,5 jaar dichtgaat. André: ‘Omrijden is in beginsel niet leuk. Je moet eerder op en je bent later thuis. In heb bewoners gevraagd om ons te laten zien wat de betekenis van de fietsroutes in hun dagelijks leven is.’
Het gesprek ging al snel over de veiligheid van, met name, de fietsende kinderen in het gebied. Daarop hebben we een inventarisatie gemaakt van maatregelen die we zouden kunnen nemen om de afsluiting goed te laten verlopen. In co-creatie tussen de bewoners, jongeren en de verkeersmanagers is een omrijdroute ontworpen. En zijn maatregelen genomen die de veiligheid vergroten. Daarnaast is samen met jongeren een communicatiestrategie ontwikkeld.
Met leerlingen van 5VWO werd de bebording voor de omweg gemaakt. Deze bebording leid je van A naar B, maar is tegelijk een reflectie van gebruikers van de Omweg op een het wegverbredingsproject. Dit was grappig, verrassend en een tikkeltje ontregelend. (Sociale) media pakten het project breed op. Radio, kranten en TV, maar ook Facebook en twitter was er vol mee. Politiek en omgeving reageerden enthousiast van dit scholierenproject, wat bijdroeg aan een brede betrokkenheid van stakeholders bij het project.
De A9 als social enterprise
In de bouwfase van projecten liggen nog kansen, volgens André: ‘We praten heel weinig over de kwaliteit van de bouwfase. Een projectteam kijkt in de regel naar de omgeving vanuit het perspectief van minder hinder. Niet alleen willen we bijvoorbeeld geluids- en verkeershinder voor de omgeving beperken, we zijn ook beducht voor zienswijzen op ontwerpbesluiten. Ik stel me de vraag: Benutten we de potentie van de bouwfase wel optimaal?’ Als je je verdiept in de omgeving zul je snel merken dat bewoners anders kijken naar het project dan projectorganisatie en aannemer.
Bij de A9 Gaasperdammerweg kreeg André met zijn team de kans om samen met de betrokken partijen een ander perspectief te ontwikkelen op de relatie tussen project en omgeving. Uit gesprekken met de omgeving kwam een aantal centrale thema’s naar voren, die André en zijn designteam gebruikten om een nieuw frame (denkraam) te ontwikkelen: de A9 Gaasperdammerweg als social enterprise. Met de omgeving worden ideeën ontwikkeld die hieraan kunnen bijdragen. En door scholen te betrekken als stakeholder in de A9 Academy.
Laat je verrassen
Volgens André is design thinking een interessante instrumentenkoffer om de kansen die een project biedt aan de omgeving te benutten. In de besproken voorbeelden zijn aansprekende resultaten geboekt. Tegelijkertijd heeft het toepassen van design thinking nog wel wat voeten in de aarde bij een projectmatige, risicogestuurde organisatie die bij aanvang al wil weten wat het wordt. ‘Ik hoor in projecten wel mensen wel eens zeggen: “we willen geen verrassingen”. Die mensen leg ik dan uit dat we ze met design thinking wel degelijk gaan verrassen, maar dat er een gecontroleerd proces onder ligt waardoor ze niet zullen worden overvallen.’
Meer info