Een erfenis uit het verleden zorgde aanvankelijk voor veel weerstand bij de agrarische gemeenschap in het gebied. Eerlijk samenspel deed het tij keren. Op weg naar trots op het project.
Project
Jos Melenhorst en Carry van de Wal, omgevingsmanagers van het project, ontvingen ons in het Gemaal Veluwe van het waterschap, dat gelegen is aan de rand het geulgebied. Carry legt uit: “Tussen de dorpen Veessen en Wapenveld, met de IJssel nabij, realiseert het Waterschap Vallei & Veluwe een hoogwatergeul door de aanleg van twee nieuwe dijken. Dit project is onderdeel van het Ruimte voor de Rivier programma dat de waterveiligheid in het Nederlandse rivierengebied wil versterken. De ingrepen zijn nodig. Het gebied is het puntje van de Veluwe. Van 3 kanten stroomt het water naar Veessen-Wapenveld. Veluwe, IJssel en Apeldoorns Kanaal.” Het getoonde filmpje laat de ingrepen goed zien.
Hoogwatergeul: 550 – 1500 meter breed, 713 ha oppervlakte
Westdijk: 9 km lang, 4,5-5 m hoog
Oostdijk: 8 km lang, 3-5 m hoog
Landschapszone: 25-225 m breed, 70 ha oppervlakte |
Hij vervolgt: “Het project is niet alleen bijzonder door de aanleg van de hoogwatergeul. Je komt alles tegen wat je in een project mag verwachten: bruggen, dijken, kunstwerken, gemalen, wegen, kavelaanvaarding, natuur en recreatie”. Kortom, (landelijke) gebiedsontwikkeling in het groot inclusief een ruilverkaveling van agrarische gronden.
Hoe reageerden bewoners, dorpen en omgeving op deze forse ingrepen in het gebied?
De besluitvorming ging niet zonder slag of stoot. In de jaren van voorbereiding diende er nog afgerekend te worden met een erfenis uit het verleden. Het vertrouwen van de gemeenschap van Veessen-Wapenveld in overheid en politiek zat op een dieptepunt na de mond- en klauwzeer gebeurtenissen in 2001. Het gebied lag in het hart van het MKZ-crisisgebied. Afgezien van de emotionele impact op de bevolking, zijn gemaakte financiële beloften in de ogen van betrokkenen onvoldoende nagekomen. Dit wantrouwen in de politiek heeft doorgewerkt in de PKB procedure van de hoogwatergeul. Jos Melenhorst was indertijd hoofd van de afdeling ruimte, veiligheid en milieu van de Gemeente Heerde. Hij heeft de MKB crisis meegemaakt en werd pas later gevraagd als omgevingsmanager. Jos vertelt: “ieder gebied heeft zijn geschiedenis. We gaan daar soms te lichtzinnig mee om en verdiepen ons onvoldoende in de weerstand bij de bevolking. De MKZ-crisis heeft de afstand tussen politiek en burger sterk vergroot. Deze projectomgeving legde in 2006 een bom onder de PKB van Ruimte voor de Rivier programma.” Wat was het geval. Het programma was al gestart. Er werd een second opinion over Veessen-Wapenveld opgesteld die tot in de Eerste en Tweede Kamer is besproken. Veel projecten die al liepen zouden moeten worden gestopt als er geen oplossing voor dit gebied gevonden zou worden. Jos: “Het debat werd geschorst. Ik heb nog nooit zoveel rijksambtenaren zien vliegen als toen”. Uiteindelijk ging het plan door.
Uitleggen uitleggen uitleggen
In 2007 kwam Jos Melenhorst als omgevingsmanager bij het project. Het voordeel van zijn aanstelling was dat Jos iedereen in de gemeenschap kende en vice versa. Vanaf het begin stond hij in de frontlinie. Alle bezwaren ving hij op en luisterde naar wat er speelde bij de mensen. Jos: “Tijdens de eerste informatieronde zaten 500 man in de zaal. Dat geeft aan hoe het leefde. Er zat veel angst onder de bewoners”. Bij extreem hoog water wordt het gebied onder water gezet. In het gebied wonen 1000 mensen die in badkuip zitten als gebied onder water staat. “Wat als de dijk breekt. We gaan kopje onder. We raken goede landbouwgrond kwijt”. Luisteren en uitleggen. Keer op keer.
Jos is trots op de samenwerking tussen overheden in het gebied aan de begripsvorming bij de bewoners en boeren. Al heel vroeg werd begonnen met een infocentrum. Doel was om begrip te krijgen voor het project bij de mensen die de er ogenschijnlijk geen belang bij hadden. De risico’s van de oude (onveilige) situatie werden uitgelegd. Hoe gaan we met de boeren vanuit economisch perspectief om? De kamer had het vage begrip ‘ruimhartigheid’ voorgeschreven. Wat betekent dit? Krijg ik meer geld voor de grond? Hoe ziet het evacuatieplan eruit als de geul wordt ingezet?
De ruimhartigheid wordt vertaald in schadevergoedingen en veilige verbindingen voor auto en fiets. Het lokale ondernemerschap wordt gestimuleerd. Het verkavelingsproces is slim opgezet waardoor de gronden van boeren gunstiger komen te liggen. Ook de hoogwaterveiligheid verbetert.
Meer info: