Participatie van bewoners bij ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving is sinds de jaren zestig steeds meer normale praktijk geworden. Deze praktijk is echter zeer gevarieerd. Er zijn interactieve, open participatieprocessen waarin iedereen mee mag schetsen aan de toekomst, maar ook werkgroepen die vanuit een formele, strak omlijnde opdracht werken. Er zijn participatieprocessen onder regie van een gemeente of provincie, maar ook onder onafhankelijk voorzitterschap. In het ene participatieproces mogen bewoners van beleidsvorming tot uitvoering en oplevering meedoen, in het andere proces is participatie beperkt tot één of enkele momenten in de beleidsvorming.

Nieuwe participatiepraktijken worden vaak niet systematisch wetenschappelijke onderzocht, waardoor niet duidelijk is of en waarom een nieuwe aanpak werkt. Omgekeerd geldt dat de praktijk vaak weinig of geen gebruik maakt van wetenschappelijke inzichten bij het ontwerp van participatieprocessen.

In de huidige context bestaat er niet één recept of stappenplan dat je simpelweg kunt doorlopen om tot goede participatieprocessen te komen (Pestoff, 2014; Stringer et al. 2006). Evenmin is er één juiste trede van de ‘participatieladder’ en ook is een ‘hogere’ trede niet altijd beter (Ianiello et al. 2019). De vormgeving van participatieprocessen is daarom bepaald geen sinecure. Het vraagt om constante reflectie en bijsturing; het is een iteratief proces (Bryson et al. 2013). Daarbij zijn ervaringen, lessen en patronen uit het verleden van waarde voor het heden. Deze kunnen fungeren als heuristieken (vuistregels) om participatieprocessen te ontwerpen, uit te voeren, en te evalueren.

In het rapport 'Onderbouwd ontwerpen aan participatieprocessen' brengt GovernEUR, in opdracht van de Directie Participatie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de huidige stand van wetenschappelijke kennis over participatie in kaart. Het vormt dé kennisbasis over participatie. 

Meer lezen? Download hieronder het rapport van GovernEUR, het impactcentrum van de Erasmus Universiteit Rotterdam.